Universala Deklaracio
de Homaj Rajtoj

Universal Declaration
of Human Rights

Antaukonsideroj

Pro tio, ke agnosko de la esenca digno kaj de la egalaj kaj nefordoneblaj rajtoj de chiuj membroj de la homara familio estas la fundamento de libero, justo kaj paco en la mondo,

Preamble

Whereas recognition of the inherent dignity and of the equal and inalienable rights of all members of the human family is the foundation of freedom, justice and peace in the world,

proklamas

tiun chi Universalan Deklaracion de Homaj Rajtoj kiel komunan celon de atingo por chiuj popoloj kaj chiuj nacioj, por tio, ke chiu individuo kaj chiu organo de la socio, konstante atentante chi tiun Deklaracion, per instruado kaj edukado strebu al respektigo de tiuj chi rajtoj kaj liberecoj, kaj per laugradaj pashoj naciaj kaj internaciaj certigu ilian universalan kaj efektivan agnoskon kaj observadon, same tiel inter la popoloj de la Shtatoj-Membroj mem, kiel inter la popoloj de teritorioj sub ilia jurisdikcio.

proclaims

this Universal Declaration of Human Rights as a common standard of achievement for all peoples and all nations, to the end that every individual and every organ of society, keeping this Declaration constantly in mind, shall strive by teaching and education to promote respect for these rights and freedoms and by progressive measures, national and international, to secure their universal and effective recognition and observance, both among the peoples of Member States themselves and among the peoples of territories under their jurisdiction.

Artikolo 1

Chiuj homoj estas denaske liberaj kaj egalaj lau digno kaj rajtoj. Ili posedas racion kaj konsciencon, kaj devus konduti unu al alia en spirito de frateco.

Article 1

All human beings are born free and equal in dignity and rights. They are endowed with reason and conscience and should act towards one another in a spirit of brotherhood.

Artikolo 2

Chiuj rajtoj kaj liberecoj difinitaj en tiu chi Deklaracio validas same por chiuj homoj, sen kia ajn diferencigo, chu lau raso, hautkoloro, sekso, lingvo, religio, politika au alia opinio, nacia au socia deveno, posedajhoj, naskigho au alia stato.

Plie, nenia diferencigo estu farata surbaze de la politika, jurisdikcia au internacia pozicio de la lando au teritorio, al kiu apartenas la koncerna persono, senkonsidere chu ghi estas sendependa, sub kuratoreco, ne-sinreganta au sub kia ajn alia limigo de la suvereneco.

Article 2

Everyone is entitled to all the rights and freedoms set forth in this Declaration, without distinction of any kind, such as race, colour, sex, language, religion, political or other opinion, national or social origin, property, birth or other status.

Furthermore, no distinction shall be made on the basis of the political, jurisdictional or international status of the country or territory to which a person belongs, whether it be independent, trust, non-self-governing or under any other limitation of sovereignty.

Artikolo 3

Chiu havas la rajtojn je vivo, libereco kaj persona sekureco.

Article 3

Everyone has the right to life, liberty and security of person.

Artikolo 4

Neniu estu tenata en sklaveco au servuteco; sklaveco kaj sklavkomerco estu malpermesitaj en chiuj siaj formoj.

Article 4

No one shall be held in slavery or servitude; slavery and the slave trade shall be prohibited in all their forms.

Artikolo 5

Neniu suferu torturon au kruelan, nehoman au sendignigan traktadon au punon.

Article 5

No one shall be subjected to torture or to cruel, inhuman or degrading treatment or punishment.

Artikolo 6

Chiu rajtas esti chie agnoskita jure kiel persono.

Article 6

Everyone has the right to recognition everywhere as a person before the law.

Artikolo 7

Chiuj homoj estas jure egalaj, kaj rajtas sen diskriminacio al egala jura protekto. Chiuj rajtas ricevi egalan protekton kontrau kia ajn diskriminacio, kiu kontrauas tiun chi Deklaracion, kaj kontrau kia ajn instigo al tia diskriminacio.

Article 7

All are equal before the law and are entitled without any discrimination to equal protection of the law. All are entitled to equal protection against any discrimination in violation of this Declaration and against any incitement to such discrimination.

Artikolo 8

Chiu rajtas ricevi de la kompetentaj naciaj tribunaloj efikan riparon pro agoj, kiuj kontrauas la fundamentajn rajtojn, kiujn li havas lau la konstitucio au la leghoj.

Article 8

Everyone has the right to an effective remedy by the competent national tribunals for acts violating the fundamental rights granted him by the constitution or by law.

Artikolo 9

Neniu suferu arbitrajn areston, malliberigon au ekzilon.

Article 9

No one shall be subjected to arbitrary arrest, detention or exile.

Artikolo 10

Chiu en plena egaleco rajtas je justa kaj publika proceso antau sendependa kaj senpartia tribunalo, por prijugho de liaj rajtoj kaj devoj kaj de kiu ajn kriminala akuzo kontrau li.

Article 10

Everyone is entitled in full equality to a fair and public hearing by an independent and impartial tribunal, in the determination of his rights and obligations and of any criminal charge against him.

Artikolo 11

1. Chiu akuzita pro punebla faro rajtas, ke oni supozu lin senkulpa, ghis oni pruvos lauleghe lian kulpon en publika proceso, en kiu li ricevis chiujn garantiojn necesajn por sia defendo.
2. Neniu estu konsiderata krimkulpa pro kia ajn ago au neago, kiu ne konsistigis puneblan faron, lau nacia au internacia juro, en la tempo, kiam ghi estis farita. Same tiel, ne estu aljughita pli severa puno ol tiu, kiu estis aplikebla en la tempo, kiam la punebla faro estis plenumita.

Article 11

1. Everyone charged with a penal offence has the right to be presumed innocent until proved guilty according to law in a public trial at which he has had all the guarantees necessary for his defence.
2. No one shall be held guilty of any penal offence on account of any act or omission which did not constitute a penal offence, under national or international law, at the time when it was committed. Nor shall a heavier penalty be imposed than the one that was applicable at the time the penal offence was committed.

Artikolo 12

Neniu suferu arbitrajn intervenojn en sian privatecon, familion, hejmon au korespondadon, nek atakojn kontrau sia honoro au reputacio. Chiu rajtas ricevi juran protekton kontrau tiaj intervenoj au atakoj.

Article 12

No one shall be subjected to arbitrary interference with his privacy, family, home or correspondence, nor to attacks upon his honour and reputation. Everyone has the right to the protection of the law against such interference or attacks.

Artikolo 13

1. Chiu havas la rajton libere movighi kaj loghi interne de la limoj de kiu ajn shtato.
2. Chiu rajtas eliri el kiu ajn lando, inkluzive la propran, kaj reveni en sian landon.

Article 13

1. Everyone has the right to freedom of movement and residence within the borders of each State.
2. Everyone has the right to leave any country, including his own, and to return to his country.

Artikolo 14

1. Chiu rajtas peti kaj ricevi en aliaj landoj azilon kontrau persekuto.
2. Tiu rajto ne estas alvokebla en kazoj de persekutaj akuzoj malfalse levitaj pro ne-politikaj krimoj au pro agoj kontrauaj al la celoj kaj principoj de Unuighintaj Nacioj.

Article 14

1. Everyone has the right to seek and to enjoy in other countries asylum from persecution.
2. This right may not be invoked in the case of prosecutions genuinely arising from non-political crimes or from acts contrary to the purposes and principles of the United Nations.

Artikolo 15

1. Chiu rajtas havi shtatanecon.
2. Al neniu estu arbitre forprenita la shtataneco, nek rifuzita la rajto shanghi sian shtatanecon.

Article 15

1. Everyone has the right to a nationality.
2. No one shall be arbitrarily deprived of his nationality nor denied the right to change his nationality.

Artikolo 16

1. Plenaghaj viroj kaj virinoj, sen ia ajn limigo pro raso, nacieco au religio, rajtas edzighi kaj fondi familion. Iliaj rajtoj estas egalaj koncerne la geedzighon, dum la geedzeco kaj koncerne eksedzighon.
2. Geedzigho okazu sole lau libera kaj plena konsento de la geedzighontoj.
3. La familio estas la natura kaj fundamenta grupunuo de la socio, kaj ghi rajtas ricevi protekton de la socio kaj de la Shtato.

Article 16

1. Men and women of full age, without any limitation due to race, nationality or religion, have the right to marry and to found a family. They are entitled to equal rights as to marriage, during marriage and at its dissolution.
2. Marriage shall be entered into only with the free and full consent of the intending spouses.
3. The family is the natural and fundamental group unit of society and is entitled to protection by society and the State.

Artikolo 17

1. Chiu rajtas proprieti havajhon, kaj sola kaj en asociigho kun aliaj.
2. Al neniu estu arbitre forprenita lia proprieto.

Article 17

1. Everyone has the right to own property alone as well as in association with others.
2. No one shall be arbitrarily deprived of his property.

Artikolo 18

Chiu havas la rajton je libereco de penso, konscienco kaj religio; tiu chi rajto inkluzivas la liberecon shanghi sian religion au kredon, kaj liberecon manifesti, chu sola chu kune kun aliaj, chu publike chu private, sian religion au kredon per instruado, praktikado, adorado kaj observado.

Article 18

Everyone has the right to freedom of thought, conscience and religion; this right includes freedom to change his religion or belief, and freedom, either alone or in community with others and in public or private, to manifest his religion or belief in teaching, practice, worship and observance.

Artikolo 19

Chiu havas la rajton je libereco de opinio kaj esprimado; chi tiu rajto inkluzivas la liberecon havi opiniojn sen intervenoj de aliaj, kaj la rajton peti, ricevi kaj havigi informojn kaj ideojn per kiu ajn rimedo kaj senkonsidere pri la landlimoj.

Article 19

Everyone has the right to freedom of opinion and expression; this right includes freedom to hold opinions without interference and to seek, receive and impart information and ideas through any media and regardless of frontiers.

Artikolo 20

1. Chiu havas la rajton je libereco de pacema kunvenado kaj asociigho.
2. Neniu estu devigita aparteni al asocio.

Article 20

1. Everyone has the right to freedom of peaceful assembly and association.
2. No one may be compelled to belong to an association.

Artikolo 21

1. Chiu homo rajtas partopreni la regadon de sia lando, au rekte au pere de libere elektitaj reprezentantoj.
   
   
2. Chiu rajtas je egala aliro al publika servo en sia lando.
   
   
3. La volo de la popolo estu la bazo de la autoritato de la registaro; tiu volo estu esprimata per regulaj kaj autentikaj elektoj, kiuj okazu per universala kaj egala balotrajto, kaj per sekreta vochdono au ekvivalentaj liberaj vochdonaj proceduroj.

Article 21

1. Everyone has the right to take part in the government of his country, directly or through freely chosen representatives.
2. Everyone has the right to equal access to public service in his country.
3. The will of the people shall be the basis of the authority of government; this will shall be expressed in periodic and genuine elections which shall be by universal and equal suffrage and shall be held by secret vote or by equivalent free voting procedures.

Artikolo 22

Chiu, kiel membro de la socio, havas rajton je socia sekureco kaj povas postuli la realigon, per naciaj klopodoj kaj internacia kunlaboro, kaj konforme al la organizo kaj disponeblaj rimedoj de chiu Shtato, de tiuj ekonomiaj, sociaj kaj kulturaj rajtoj, kiuj estas nepre necesaj por lia digno kaj por la libera disvolvigho de lia personeco.

Article 22

Everyone, as a member of society, has the right to social security and is entitled to realization, through national effort and international co-operation and in accordance with the organization and resources of each State, of the economic, social and cultural rights indispensable for his dignity and the free development of his personality.

Artikolo 23

1. Chiu havas rajton je laboro, je libera elekto de sia okupo, je justaj kaj favoraj laborkondichoj kaj je protekto kontrau senlaboreco.
2. Chiu, sen ia ajn diskriminacio, rajtas ricevi egalan salajron pro egala laboro.
3. Chiu, kiu laboras, rajtas ricevi justan kaj favoran kompenson, kiu certigu por li mem kaj por lia familio ekziston konforman al homa digno, kaj kiun suplementu, launecese, aliaj rimedoj de socia protekto.
4. Chiu rajtas formi kaj alighi sindikatojn por protekto de siaj interesoj.

Article 23

1. Everyone has the right to work, to free choice of employment, to just and favourable conditions of work and to protection against unemployment.
2. Everyone, without any discrimination, has the right to equal pay for equal work.
3. Everyone who works has the right to just and favourable remuneration ensuring for himself and his family an existence worthy of human dignity, and supplemented, if necessary, by other means of social protection.
4. Everyone has the right to form and to join trade unions for the protection of his interests.

Artikolo 24

Chiu havas rajton je ripozo kaj libertempo, inkluzive racian limigon de la laborhoroj kaj periodajn feriojn kun salajro.

Article 24

Everyone has the right to rest and leisure, including reasonable limitation of working hours and periodic holidays with pay.

Artikolo 25

1. Chiu havas rajton je vivnivelo adekvata por la sano kaj bonfarto de si mem kaj de sia familio, inkluzive de nutrajho, vestajhoj, loghejo kaj medicina prizorgo kaj necesaj sociaj servoj, kaj la rajton je sekureco en okazo de senlaboreco, malsano, malkapablo, vidvineco, maljuneco au alia perdo de la vivrimedoj pro cirkonstancoj ekster sia povo.
2. Patrineco kaj infaneco rajtigas al specialaj prizorgoj kaj helpo. Chiuj infanoj, egale chu ili naskighis en au ekster geedzeco, ricevu saman socian protekton.

Article 25

1. Everyone has the right to a standard of living adequate for the health and well-being of himself and of his family, including food, clothing, housing and medical care and necessary social services, and the right to security in the event of unemployment, sickness, disability, widowhood, old age or other lack of livelihood in circumstances beyond his control.
2. Motherhood and childhood are entitled to special care and assistance. All children, whether born in or out of wedlock, shall enjoy the same social protection.

Artikolo 26

1. Chiu havas rajton je edukigho.La edukado estu senpaga, almenau en la elementa kaj fundamenta stadioj. La elementa edukado estu deviga. La teknika kaj porprofesia edukado estu ghenerale akirebla, kaj pli alta edukado estu egale akirebla por chiuj lau ties meritoj.
   
   
2. Edukado celu la plenan disvolvon de la homa personeco kaj plifortigon de la respekto al la homaj rajtoj kaj fundamentaj liberecoj. Ghi kreskigu komprenon, toleron kaj amikecon inter chiuj nacioj, rasaj au religiaj grupoj, kaj antauenigu la agadon de Unuighintaj Nacioj por konservo de paco.
   
   
3. Gepatroj havas unuavican rajton elekti la specon de la edukado, kiun ricevu iliaj infanoj.

Article 26

1. Everyone has the right to education. Education shall be free, at least in the elementary and fundamental stages. Elementary education shall be compulsory. Technical and professional education shall be made generally available and higher education shall be equally accessible to all on the basis of merit.
2. Education shall be directed to the full development of the human personality and to the strengthening of respect for human rights and fundamental freedoms. It shall promote understanding, tolerance and friendship among all nations, racial or religious groups, and shall further the activities of the United Nations for the maintenance of peace.
3. Parents have a prior right to choose the kind of education that shall be given to their children.

Artikolo 27

1. Chiu rajtas libere partopreni la kulturan vivon de la komunumo, ghui la artojn kaj partopreni sciencan progreson kaj ghiajn fruktojn.
2. Chiu havas rajton je protekto de la moralaj kaj materialaj interesoj rezultantaj el eventualaj sciencaj, literaturaj au artaj produktajhoj, kiujn li autoris.

Article 27

1. Everyone has the right freely to participate in the cultural life of the community, to enjoy the arts and to share in scientific advancement and its benefits.
2. Everyone has the right to the protection of the moral and material interests resulting from any scientific, literary or artistic production of which he is the author.

Artikolo 28

Chiu havas rajton je socia kaj internacia organizo, en kiu la rajtoj kaj liberecoj difinitaj en chi tiu Deklaracio povas esti plene realigitaj.

Article 28

Everyone is entitled to a social and international order in which the rights and freedoms set forth in this Declaration can be fully realized.

Artikolo 29

1. Chiu havas devojn al la komunumo, en kiu, sole, estas ebla la libera kaj plena disvolvigho de lia personeco.
2. En la uzado de siaj rajtoj kaj liberecoj, chiu estu subigita sole al tiuj limigoj, kiuj estas jure difinitaj ekskluzive kun la celo certigi adekvatan rekonon kaj respekton por la rajtoj kaj liberecoj de aliaj kaj por konformighi al justaj postuloj de moralo, publika ordo kaj ghenerala bonfarto en demokrata socio.
3. Tiuj chi rajtoj kaj liberecoj estas en neniu okazo efektivigeblaj kontraue al la celoj kaj principoj de Unuighintaj Nacioj.

Article 29

1. Everyone has duties to the community in which alone the free and full development of his personality is possible.
2. In the exercise of his rights and freedoms, everyone shall be subject only to such limitations as are determined by law solely for the purpose of securing due recognition and respect for the rights and freedoms of others and of meeting the just requirements of morality, public order and the general welfare in a democratic society.
3. These rights and freedoms may in no case be exercised contrary to the purposes and principles of the United Nations.

Artikolo 30

Nenio en chi tiu Deklaracio estu interpretita kiel implico, ke iu ajn Shtato, grupo au persono iel ajn rajtas entrepreni ian ajn agadon au plenumi ian ajn agon, kiu celus detrui kiun ajn el la rajtoj kaj liberecoj chi-ene difinitaj.

Article 30

Nothing in this Declaration may be interpreted as implying for any State, group or person any right to engage in any activity or to perform any act aimed at the destruction of any of the rights and freedoms set forth herein.