STQARRIJA
UNIVERSALI DWAR IL-JEDDIJIET TAL-BNIEDEM |
UNIVERSAL DECLARATION
OF HUMAN RIGHTS |
DAĦLA
Billi l-għarfien tad-diniità proprja
tal-membri kollha tal-familja umana u tad-drittijiet tagħhom ugwali li ma
jistgħux jitteħdulhom hu ssies tal-ħelsien, tal-ħaqq u tal-paċi
fid-dinja, |
Preamble Whereas recognition of the inherent dignity and of the equal and
inalienable rights of all members of the human family is the foundation of freedom,
justice and peace in the world, |
Billi
t-tkasbir u ż-żebliħ tal-jeddijiet tal-bniedem ġabu magħhom għemejjel
kiefra li weġghu l-kuxjenza ta' l-umanitŕ, u l-miġja ta' dinja fejn
il-bnedmin ikunu ħielsa li jitkellmu u jemmnu, me˙lusa mill-biża' u
mill-miżerja, kienet proklamata bħala l-ogħla xewqa tal-bniedem, |
Whereas
disregard and contempt for human rights have resulted in barbarous acts which have
outraged the conscience of mankind, and the advent of a world in which human beings shall
enjoy freedom of speech and belief and freedom from fear and want has been proclaimed as
the highest aspiration of the common people, |
Billi
hu essenzjali li l'jeddijiet tal-bniedem ikunu mħarsa bil-ħakma tal-liġi
biex il-bniedem ma jkunx imġiegħel, fl-aħħar mill-aħħar, li jqum
kontra t-tirannija u l-moħqrija, |
Whereas
it is essential, if man is not to be compelled to have recourse, as a last resort, to
rebellion against tyranny and oppression, that human rights should be protected by the
rule of law, |
Billi
hu essenzjali li jkun omħeġġeġ l-iżvilupp ta' relazzjonijiet ta' ħbieb
bejn il-gnus, |
Whereas
it is essential to promote the development of friendly relations between nations, |
Billi
fl-Istatut il-popli tal-Ġnus Magħquda xandru mill-ġdid il-fisi tagħhom
fil-jeddijiet fondamentali tal-bniedem, fid-dinjità u s-siwi tal persuna
umana, fil-jeddijiet ugwali tar-rġiel u tan-nisa, u qatgħuha li jġibu
'l quddiem il-progress socjali u joħolqu kondizzjonijiet aħjar talħajja
f'libertà akbar, |
Whereas
the peoples of the United Nations have in the Charter reaffirmed their faith in
fundamental human rights, in the dignity and worth of the human person and in the equal
rights of men and women and have determined to promote social progress and better
standards of life in larger freedom, |
Billi
l-Istati Membri wiegħdu biex, flimken ma' l-Orgaznizzazzjoni tal-Ġnus
Magħquda, jiżguraw ir-rispett universali u effettiv tal-jeddijiet
tal-bniedem u tal-libertajiet fondamentali, |
Whereas
Member States have pledged themselves to achieve, in cooperation with the United Nations,
the promotion of universal respect for and observance of human rights and fundamental
freedoms, |
Billi
fehma komuni ta' dawn il-jeddijiet u l-libertajiet hi ta' l-akbar
importanza għat-twettiq sħiħ ta' din il-wegħda, |
Whereas
a common understanding of these rights and freedoms is of the greatest importance for the
full realization of this pledge, Now, therefore, |
Għalhekk,
l-ASSEMBLEA ĠENERALI xxandar
DIN L-ISTQARRIJA UNIVERALI TAL-JEDDIJIET
TAL-BNIEDEM bħala għan komuni biex jitlaħaq mill-popli u mill-ġnus
kollha, ħalli kull bniedem u kull organu tas-soċjetà, billi jżommu
dejjem quddiemhom din l-istqarrija, iħabirku biex bit-tagħlim u
bl-edukazzjoni jġibu 'l quddiem ir-rispett għal dawn il-jeddijiet u
l-libertajiet u biex jiżgurawlhom, b'miżuri progressivi nazzjonali u
internazzjonali, il-għarfien u l-ħarsien universali u effettiv, kemm
fost il-popli ta' l-Istati Membri nfushom, kif ukoll fost dawk ta'
l-artijiet taħt il-ġurisdizzjoni tagħhom.
|
THE
GENERAL ASSEMBLY, proclaims this
Universal Declaration of Human Rights as a common standard of achievement for all peoples
and all nations, to the end that every individual and every organ of society, keeping this
Declaration constantly in mind, shall strive by teaching and education to promote respect
for these rights and freedoms and by progressive measures, national and international, to
secure their universal and effective recognition and observance, both among the peoples of
Member States themselves and among the peoples of territories under their jurisdiction. |
L-Artiklu 1.
Il-bnedmin kollha jitwieldu ħielsa u
ugwali fid-dinjità u d-drittijiet. Huma mogħnija bir-raġuni u
bil-kuxjenza u għandhom iġibu ruħhom ma' xulxin bi spirtu ta' aħwa. |
Article
1
All human beings are born free and equal in dignity and rights. They
are endowed with reason and conscience and should act towards one another in a spirit of
brotherhood. |
L-Artiklu 2.
Kulħadd hu intitolat għal dawn
il-jeddijiet u l-libertajiet imxandra f'din l-Istqarrija, bla ebda għażla,
bħal ta' razza, lewn, sess, ilsien, reliġjon, opinjoni politika jew kull
opinjoni oħra, oriġini nazzjonali jew soċjali, proprjetà, twelid jew
kull qagħda oħra.
Mhux biss, iżda l-ebda għażla m'għandha
ssir fuq bażi tal-qagħda politika, ġuridika jew internazzjonali
tal-pajjiż jew territorju li minnu tiġi l-persuna kemm jekk ikun
indipendenti, kemm jekk ikun fdat lil xi pajjiż ieħor, m'għandux gvem
tiegħu jew għandu xi limiti oħra fis-sovranitŕ tiegħu. |
Article
2
Everyone is entitled to all the rights and freedoms set forth in
this Declaration, without distinction of any kind, such as race, colour, sex, language,
religion, political or other opinion, national or social origin, property, birth or other
status.
Furthermore, no distinction shall be made on the basis of the political, jurisdictional or
international status of the country or territory to which a person belongs, whether it be
independent, trust, non-self-governing or under any other limitation of sovereignty. |
L-Artiklu 3.
Kull bniedem għandu l-jedd għall-ħajja,
għall-ħelsien u għas-sigurtà tal-persuna tiegħu. |
Article
3
Everyone has the right to life, liberty and security of person. |
L-Artiklu 4.
Ħadd m'għandu jinżamm ilsir jew fi stat
li jixbah lil dak ta' lsir, l-iskjavitů u n-negozju ta' l-ilsiera fl-għamliet
kollha tagħhom m'għandhomx jitħallew isiru. |
Article
4
No one shall be held in slavery or servitude; slavery and the slave
trade shall be prohibited in all their forms. |
L-Artiklu 5.
Hadd m'għandu jingħata tortura jew kastig
jew trattament aħrax, li ma jixraqx lill-bniedem jew li jbaxxih. |
Article
5
No one shall be subjected to torture or to cruel, inhuman or
degrading treatment or punishment. |
L-Artiklu 6.
Kulħadd għandu l-jedd li jintgħaraf
kullimkien bħala persuna quddiem il-liġi. |
Article
6
Everyone has the right to recognition everywhere as a person before
the law. |
L-Artiklu 7.
Kulħadd huma ndaqs quddiem il-liġi u għandhom
il-jedd bla ebda għażla għal protezzjoni ugwali mil-liġi. Kollha għandhom
il-jedd għal protezzjoni ndaqs kontra kull għażla li tikser din
l-Istqarrija u kontra kull provokazzjoni għal għażla bħal din. |
Article
7
All are equal before the law and are entitled without any
discrimination to equal protection of the law. All are entitled to equal protection
against any discrimination in violation of this Declaration and against any incitement to
such discrimination. |
L-Artiklu 8.
Kulħadd għandu l-jedd quddiem
it-tribunali nazzjonali kompetenti għal rimedji effettivi kontra l-ksur
tal-jeddijiet fondamentali li lilu huma magħrufa mill-kostituzzjoni jew
mil-liġi. |
Article
8
Everyone has the right to an effective remedy by the competent
national tribunals for acts violating the fundamental rights granted him by the
constitution or by law. |
L-Artiklu 9.
Ħadd m'għandu jitħalla jkun imħarrek,
miżmum il-ħabs jew itturufnat ghal xejn b'xejn. |
Article
9
No one shall be subjected to arbitrary arrest, detention or exile. |
L-Artiklu 10.
Kulħadd għandu l-jedd b'ugwaljanza sħiħa
li jkun mismugħ bil-ħaqq u fil-pubbliku minn tribunal indipendenti, u
imparzjali li jiddeċiedi l-jeddijiet u d-dmirijiet tiegħu jew xi akkuża
kriminali kontrieh. |
Article
10
Everyone is entitled in full equality to a fair and public hearing
by an independent and impartial tribunal, in the determination of his rights and
obligations and of any criminal charge against him. |
L-Artiklu 11.
- Kull min hu mixli bi ħtija li
jisthoqqilha kastig għandu l-jedd li jkun meqjus bla ħtija sakemm
il-ħtija tiegħu tkun ppruvata skond il-liġi fi proċess pubbliku li
fih ikollu l-garanziji kollha mehtieġa biex jiddefendi ruhu.
- Ħadd m'ghandu jkun ikkundannat minħabba
għemil jew tħollija ta' għemil li, fiż-żmien meta twettqu, ma
kenux ħtijiet li jistħoqqilhom kastig skond il-liġi nazzjonali jew
internazzjonali. Lanqas m'għandu jingħata kastig ikbar minn dak li
kien jingħata meta twettqet il-htija.
|
Article
11
- Everyone charged with a penal offence has the right to be presumed
innocent until proved guilty according to law in a public trial at which he has had all
the guarantees necessary for his defence.
- No one shall be held guilty of any penal offence on account of any
act or omission which did not constitute a penal offence, under national or international
law, at the time when it was committed. Nor shall a heavier penalty be imposed than the
one that was applicable at the time the penal offence was committed.
|
L-Artiklu 12.
Hadd m'ghandu jkollu ghal xejn b'xejn
indhil fil-hajja privata tieghu, fil-familja tieghu, f'daru jew fl-ittri
tieghu, u lanqas m'ghandu jbati minn attakki fuq l-unur u l-fama tieghu.
Kulhadd ghandu l-jedd għall-protezzjoni mil-liġi kontra kull indħil jew
attakki bħal dawn. |
Article
12
No one shall be subjected to arbitrary interference with his
privacy, family, home or correspondence, nor to attacks upon his honour and reputation.
Everyone has the right to the protection of the law against such interference or attacks. |
L-Artiklu 13.
- Kulhadd ghandu l-jedd li jmur bil-libertà
minn imkien ghal ieħor u li jagħżel fejn joqghod 'il ġewwa
mill-fruntieri ta' kull Stat.
- Kulhadd ghandu l-jedd li jħalli pajjiż,
ukoll dak tieghu,u li jerġa' lura f'pajjiżu.
|
Article
13
- Everyone has the right to freedom of movement and residence within
the borders of each State.
- Everyone has the right to leave any country, including his own, and
to return to his country.
|
L-Artiklu 14.
- Kulhadd ghandu l-jedd li jfittex u
jgawdi f'pajjizi ohra l-kenn mill-persekuzzjoni.
- Dan il-jedd ma jistax jintuża fil-każ
ta' persekuzzjonijiet fondati tassew fuq htija kontra l-liġi komuni
jew fuq ghemejjel kontra l-ghanijiet u l-prinċipji tal Ġnus
Maghquda.
|
Article
14
- Everyone has the right to seek and to enjoy in other countries asylum
from persecution.
- This right may not be invoked in the case of prosecutions genuinely
arising from non-political crimes or from acts contrary to the purposes and principles of
the United Nations.
|
L-Artiklu 15.
- Kulhadd ghandu l-jedd ghan-nazzjonalità.
- Ħadd m'ghandu jkun imċahħad ghal xejn
b'xejn min-nazzjonalità tieghu, lanqas mid-dritt li jbiddilha.
|
Article
15
- Everyone has the right to a nationality.
- No one shall be arbitrarily deprived of his nationality nor denied
the right to change his nationality.
|
L-Artiklu 16.
- L-irġiel u n-nisa li ghandom l-età
taghhom taż-żwieg, ghandhom il-jedd jiżżewġu u jwaqqfu familija
minghajr xkiel minhabba r-razza, in-nazzjonalitŕ jew ir-reliġjon
taghhom. Huma ghandhom jeddijiet indaqs ghaż-żwieġ, matul iż-żwieġ
u meta jinhall.
- Iż-żwieġ m'ghandux isir minghajr
il-ftehim hieles u shih taż-żewġ gharajjes.
- Il-familja hi l-element naturali u
fondamentali tas-soċjetà u ghandha l-jedd ghall-protezzjoni mis-soċjetà
u mill-Istat.
|
Article
16
- Men and women of full age, without any limitation due to race,
nationality or religion, have the right to marry and to found a family. They are entitled
to equal rights as to marriage, during marriage and at its dissolution.
- Marriage shall be entered into only with the free and full consent of
the intending spouses.
- The family is the natural and fundamental group unit of society and
is entitled to protection by society and the State.
|
L-Artiklu 17.
- Kulhadd ghandu l-jedd ghall-proprjetà
kemm tieghu wahdu kif ukoll bi shab m'ohrajn.
- Ħadd m'ghandu ghal xejn b'xejn ikun imċahħad
minn ġidu.
|
Article
17
- Everyone has the right to own property alone as well as in
association with others.
- No one shall be arbitrarily deprived of his property.
|
L-Artiklu 18.
Kulhadd ghandu l-jedd ghal-libertà
tal-hsieb, tal-kuxjenza u tar-reliġjon; dan il-jedd ihaddan il-libertà
li wiehed ibiddel ir-reliġjon jew il-konvinzjoni tieghu u li jkun hieles,
kemm wahdu jew m'ohrajn, fil-berah jew fil-privat, jistqarr ir-reliġjon
jew il-konvinzjoni tieghu fit-taghlim, fl-ghemejjel, fil qima u
fil-harsien taghhom. |
Article
18
Everyone has the right to freedom of thought, conscience and
religion; this right includes freedom to change his religion or belief, and freedom,
either alone or in community with others and in public or private, to manifest his
religion or belief in teaching, practice, worship and observance. |
L-Artiklu 19.
Kulhadd ghandu l-jedd ghal-libertà li jżomm
l-opijoni tieghu u li jfissirha; dan ihaddan il-jedd li wiehed iżomm
opinjonijiet minghajr indhil u li jkun jista' jfittex jirċievi u jghaddi
taghrif u ideat bil-mezzi li jidhirlu, minghajr konsiderazzjoni
ta'fruntieri. |
Article
19
Everyone has the right to freedom of opinion and expression; this
right includes freedom to hold opinions without interference and to seek, receive and
impart information and ideas through any media and regardless of frontiers. |
L-Artiklu 20.
- Kulhadd ghandu l-jedd ghal-libertà li
jiltaqa' u jissieheb ma' ohrajn fil-paċi.
- Ħadd m'ghandu jkun imġieghel li
jissieheb f'xi ghaqda.
|
Article
20
- Everyone has the right to freedom of peaceful assembly and
association.
- No one may be compelled to belong to an association.
|
L-Artiklu 21.
- Kulhadd ghandu l-jedd li jiehu sehem
fil-gvern ta' pajjiżu, direttament jew permezz ta' rappreżentanti
maghżula bil-libertŕ.
- Kulhadd ghandu l-jedd ugwali li jidhol
ghas-servizzi pubbliċi ta' pajjiżu.
- Ir-rieda tal-poplu ghandha tkun is-sies
ta' l-awtorità tal-gvern; din ir-rieda ghandha tintwera
f'elezzjonijiet ġenwini li ghandhom isiru minn żmien ghal żmien li
fihom jivvota kulhadd b'vot indaqs u sigriet jew inkella skond proċeduri
bhalhom li jiżguraw il-libertŕ tal-vot.
|
Article
21
- Everyone has the right to take part in the government of his country,
directly or through freely chosen representatives.
- Everyone has the right to equal access to public service in his
country.
- The will of the people shall be the basis of the authority of
government; this will shall be expressed in periodic and genuine elections which shall be
by universal and equal suffrage and shall be held by secret vote or by equivalent free
voting procedures.
|
L-Artiklu 22.
Kulhadd, bhala membru tas-soċjetà, ghandu
l-jedd ghas-sigurtà soċjali u ghandu l-jedd li jissodisfa, permezz ta'
l-isforz nazzjonali u l-kooperazzjoni internazzjonali u skond
l-organizzazzjoni u r-riżorsi ta' kull Stat, il-jeddijiet ekonomiċi, soċjali
u kulturali li minghajrhom ma jistax iżomm id-dinjità tieghu u jiżviluppa
bil-libertŕ l-personalitŕ à tieghu. |
Article
22
Everyone, as a member of society, has the right to social security
and is entitled to realization, through national effort and international co-operation and
in accordance with the organization and resources of each State, of the economic, social
and cultural rights indispensable for his dignity and the free development of his
personality. |
L-Artiklu 23.
- Kulhadd ghandu l-jedd ghax-xoghol,
ghall-ghażla hielsa ta' l-impjieg, ghal kondizzjonijiet ta' xoghol ġusti
u favorevoli u ghall-protezzjoni mill-qghad.
- Kul˙add, bla ebda ghażla, ghandu
l-jedd ghal hlas indaqs ghal xoghol indaqs.
- Kull min jahdem ghandu l-jedd ghal hlas
ġust u favorevoli li jiżgura lilu u lill-familja tieghu ghajxien li
jixraq lid-dinjitŕ umana, u li jkun miżjud, jekk jehtieġ, minn kull
mezz iehor ta' protezzjoni soċjali.
- Kulħadd għandu l-jedd jifforma
"trade unions" u jissieħeb fihom għall-protezzjoni ta'
l'interessi tiegħu.
|
Article
23
- Everyone has the right to work, to free choice of employment, to just
and favourable conditions of work and to protection against unemployment.
- Everyone, without any discrimination, has the right to equal pay for
equal work.
- Everyone who works has the right to just and favourable remuneration
ensuring for himself and his family an existence worthy of human dignity, and
supplemented, if necessary, by other means of social protection.
- Everyone has the right to form and to join trade unions for the
protection of his interests.
|
L-Artiklu 24.
Kulħadd gaħndu l-jedd għall-mistrieħ u
għall-btajjel, u speċjalment għal limitazzjoni raġonevoli tal-ħin
tax-xogħol u vaganzi perjodiċi mħallsin. |
Article
24
Everyone has the right to rest and leisure, including reasonable
limitation of working hours and periodic holidays with pay. |
L-Artiklu 25.
- Kulħadd għandu l-jedd għal livell ta'
ħajja suffiċjenti biex jiżguralu saħħtu, għajxien tajjeb għalih
u għall-familja tiegħu, speċjalment f'dak li hu ikel, ilbies, dar,
kura medika kif ukoll servizzi soċjali meħtieġa; għandu wkoll
il-jedd għas-sigurtà f'każ ta' qgħad, mard, mankament, armla, xjuħija
u fil-każi l-oħra meta minħabba ċirkostanzi li m'għandux kontroll
fuqhom jitlef il-mezzi tal-għajxien.
- L-ommijiet u t-tfal għandhom il-jedd għal
kura u għajnuna speċjali. It-tfal kollha, kemm jekk twieldu fiż-żwieġ,
kemm barra minnu, għandhom igawdu l-istess protezzjoni speċjali.
|
Article
25
- Everyone has the right to a standard of living adequate for the
health and well-being of himself and of his family, including food, clothing, housing and
medical care and necessary social services, and the right to security in the event of
unemployment, sickness, disability, widowhood, old age or other lack of livelihood in
circumstances beyond his control.
- Motherhood and childhood are entitled to special care and assistance.
All children, whether born in or out of wedlock, shall enjoy the same social protection.
|
L-Artiklu 26.
- Kulħadd għandu l-jedd għall-edukazzjoni.
L-edukazzjoni għanda tkun b'xejn, għallinqas fil-gradi elementari u
fondamentali tagħha. L-edukazzjoni elementari għanda tkun
obbligatorja. L-edukazzjoni teknika u professionali għandu jkun
jista' jagħmel użu minnha kulħadd; l-edukazzjoni universitarja għandha
tkun miftuħa b'mod ugwali għal dawk kollha li jistħoqqilhom.
- L'edukazzjoni għanda jkollha bħala għan
l-iżvilupp sħiħ tal-personalitŕ umana u li ssaħħaħ ir-rispett għall-jeddijiet
u għal-libertajiet fondamentali tal-bniedem. Hi għandha tħeġġeġ
il-ftehim, it-tolleranza u l-ħbiberija fost in-nazzjonijiet, ir-razez
jew il-gruppi reliġjużi kolha u għandha tmexxi 'l quddiem il-ħidmiet
tal-Ġnus Magħquda għaż-żamma tal-paċi.
- Il-ġenituri għandhom l-ewwel jedd li
jagħżlu l-għamla ta' edukazzjoni li tingħata 'l uliedhom.
|
Article
26
- Everyone has the right to education. Education shall be free, at
least in the elementary and fundamental stages. Elementary education shall be compulsory.
Technical and professional education shall be made generally available and higher
education shall be equally accessible to all on the basis of merit.
- Education shall be directed to the full development of the human
personality and to the strengthening of respect for human rights and fundamental freedoms.
It shall promote understanding, tolerance and friendship among all nations, racial or
religious groups, and shall further the activities of the United Nations for the
maintenance of peace.
- Parents have a prior right to choose the kind of education that shall
be given to their children.
|
L-Artiklu 27.
- Kulħadd għandu l-jedd li jieħu sehem
bil-libertà fil-ħajja kulturali tal-komunità, li jgawdi l-arti u li
jaqsam fil-progress xjentifiku u fil-ġid li jġib miegħu.
- Kulħadd għandu l-jedd li jkollu
l-protezzjoni għall-interessi morali u materjali tiegħu meta hu
l-awtur ta' produzzjoni xjentifika, letterarja jew artistika.
|
Article
27
- Everyone has the right freely to participate in the cultural life of
the community, to enjoy the arts and to share in scientific advancement and its benefits.
- Everyone has the right to the protection of the moral and material
interests resulting from any scientific, literary or artistic production of which he is
the author.
|
L-Artiklu 28.
Kulħadd hu intitolat għal ordni soċjali
u internazzjonali li fih il-jeddijiet u l-libertajiet imxandra f'din
l-Istqarrija jkunu jistgħu jitwettqu tassew.
|
Article
28
Everyone is entitled to a social and international order in which
the rights and freedoms set forth in this Declaration can be fully realized. |
L-Artiklu 29.
- Kulħadd għandu dmirijiet lejn
il-komunità li fiha biss jista' jwettaq l-iżvilupp ħieles u sħih
tal-personalità tiegħu.
- Fit-tħaddim tal-jeddijiet u
tal-libertajiet tiegħu, kull wizħed għandu jkollu biss dawk
il-limitazzjonijiet li jiġu mil-liġi li għandha biss bħala għan
li tiżgura l-għarfien u r-rispett għall-jeddijiet u l-libertajiet
ta' l-oħrajn u li tissodisfa dak li ġustament jitolbu l-morali,
l-ordni pubbliku u l-ġid komuni f'soċjetà demokratika.
- Dawn il-jeddijiet u l-libertajiet ma
jistgħu fl-ebda każ jitħaddmu kontra l-għanijiet u l-prinċipji
tal-Ġnus Magħquda.
|
Article
29
- Everyone has duties to the community in which alone the free and full
development of his personality is possible.
- In the exercise of his rights and freedoms, everyone shall be subject
only to such limitations as are determined by law solely for the purpose of securing due
recognition and respect for the rights and freedoms of others and of meeting the just
requirements of morality, public order and the general welfare in a democratic society.
- These rights and freedoms may in no case be exercised contrary to the
purposes and principles of the United Nations.
|
L-Artiklu 30.
Xejn f'din l-Istqarrija ma jista' jkun
mifhum li jagħti lil xi Stat, għaqda jew persuna l-jedd li jagħmel xi
ħidma jew li jwettaq xi għemil bil-għan li jeqred xi jeddijiet jew
libertajiet li huma mxandra hawnhekk. |
Article
30
Nothing in this Declaration may be interpreted as implying for any
State, group or person any right to engage in any activity or to perform any act aimed at
the destruction of any of the rights and freedoms set forth herein. |